ΘΕΑΤΡΟ

«Η ψυχή και το σώμα» είναι μία ταινία για εκείνη την καλά κρυμμένη περιοχή μέσα μας, στην οποία φωλιάζουν οι προσδοκίες και τα όνειρά μας.


Πόσο πιθανό είναι δύο άνθρωποι να ονειρεύονται κάθε βράδυ ακριβώς το ίδιο πράγμα; Με αυτό το ποιητικό ερώτημα η Ildikó Enyedi και οι ήρωές της προσπαθούν να προσεγγίσουν τις συναισθηματικές δυσκολίες και τους φόβους επαφής των σύγχρονων ανθρώπων.

Οι πρωταγωνιστές της ιστορίας δουλεύουν σε ένα σφαγείο ζώων στη Βουδαπέστη. Είναι και οι δύο βαθιά εσωστρεφείς και μοναχικοί, για διαφορετικούς λόγους και με διαφορετικούς τρόπους ο καθένας. Ο Endre είναι ένας άνδρας μέσης ηλικίας, με αναπηρία στο αριστερό του χέρι, για την οποία ντρέπεται εμφανώς, όντως απογοητευμένος και κουρασμένος από τη ζωή και τις συνιστώσες της.

Η Maria, αρκετά νεότερή του, είναι μια αυστηρή και απόμακρη κοπέλα, με ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές και σημαντικές συναισθηματικές δυσκολίες (βρίσκεται πιθανά στο φάσμα του αυτισμού), η οποία αγαπά την καθαριότητα, την τάξη και την ακρίβεια. Όταν ανακαλύπτουν τυχαία ότι βλέπουν το ίδιο όνειρο, με δύο ελάφια και το σταδιακό πλησίασμά τους σε ένα χιονισμένο δάσος, προσπαθούν να ξεπεράσουν την αμηχανία τους και να έρθουν κοντά. Αλλά στην πραγματικότητα, αυτή είναι μια δύσβατη διαδρομή.

Η Enyedi βασίζει σε πολλαπλές αντιθέσεις (άνδρας-γυναίκα, σώμα-πνεύμα, όνειρο- πραγματικότητα, σωματική-ψυχική αναπηρία, τρυφερότητα-ωμότητα) την δημιουργία μιας απροσδόκητης ερωτικής ιστορίας, ανάμεσα σε δύο ανθρώπους διστακτικούς, που φοβούνται την εγγύτητα, σωματική ή συναισθηματική.

Το εύθραυστο και αιθέριο πλησίασμα των ελαφιών στην ονειρική διάσταση έρχεται σε αντίθεση με την άκαμπτη και ιδιότροπη επαφή των δύο σε ρεαλιστικό επίπεδο. Η μοναχικότητά τους βρίσκει διαφυγή στις λυρικές εικόνες των ονείρων τους, όπου οι ψυχικές διεργασίες και τα συναισθήματα ρέουν αβίαστα, χωρίς τους προβληματισμούς της συνειδητότητας.

Σύμφωνα με την Enyedi Στα όνειρα είναι πρακτικά αδύνατον να ορθώσουμε τείχη πολιτικής ορθότητας, καθώς παύουμε να σκεφτόμαστε συνειδητά και βιώνουμε τα συναισθήματά μας στην ολότητά τους. Γι’ αυτόν τον λόγο άλλωστε, η νύχτα και τα όνειρα δρουν ως ασυναίσθητο καταφύγιο που αναζητούμε για να απελευθερωθούμε.

Ο Karl Jung, ο οποίος αποτέλεσε μια από τις εμπνεύσεις της Enyedi, αναφέρει στην θεωρία του για το συλλογικό ασυνείδητο ότι το όνειρο και η φαντασίωση δεν αποτελούν μόνο έκφραση καταπιεσμένων επιθυμιών και φόβων, ή προσωπικών εμπειριών, αλλά μια συνάρτηση της σύνδεσής μας με τον κόσμο, της σχέσης μας με κάτι έξω και πέρα από εμάς.

Το συλλογικό ασυνείδητο λειτουργεί προστατευτικά, προσπαθώντας να επαναφέρει την ψυχική ισορροπία και να μας αφυπνίσει απέναντι στην ψυχική αδράνεια. Οι πρωταγωνιστές της ταινίας παλεύουν να αντιμετωπίσουν ακριβώς αυτήν την αδράνεια, και τον πραγματισμό της καθημερινότητας και του ψυχισμού τους. Την αδυναμία τους για ανθρώπινη επικοινωνία και επαφή, που βρίσκει διαφυγή στην ονειροπόληση.

Η ιδέα ότι τα όνειρα έχουν σημασιολογικό βάρος και θεραπευτικές ικανότητες, είναι μια ιδέα που άλλοι ασπάζονται και άλλοι όχι. Κάποιες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις δουλεύουν με τα ονειρικά παράγωγα αναζητώντας εξηγήσεις, άλλες αρκούνται στην τυχαιότητά τους. Η σκηνοθέτης εδώ δεν παίρνει θέση απέναντι σε αυτό, θέτει απλώς προβληματισμούς και μας ρωτά σοβαρά μέσα σ’ ένα πλαίσιο μαγικού ρεαλισμού: έχει τελικά η ψυχοθεραπεία απαντήσεις σε όλα;

Σε αυτό το πλαίσιο, χρησιμοποιεί το όνειρο ως έναν χώρο σύνδεσης μεταξύ των ανθρώπων και πλάθει ένα ρομαντικό και σύγχρονο παραμύθι, μεστό αλλά καθόλου υπερφίαλο, ωδή στο παράδοξο και την ευαισθησία.

Με οριακές συναισθηματικές καταστάσεις δοσμένες με χιούμορ και ειλικρίνεια, με τα λυρικά πλάνα των ελαφιών στο δάσος που μένουν στο νου για καιρό, και έναν χαρακτηριστικό αποστειρωμένο ρομαντισμό δυο ανθρώπων που απλά δεν ξέρουν πώς να πλησιάσουν ο ένας τον άλλο, η ταινία κλείνει το μάτι στην εσωστρέφεια και στη σύγχρονη επικοινωνία και προσεγγίζει με ευαισθησία τις ψυχικές δυσκολίες των ανθρώπων, υπενθυμίζοντάς μας πως ναι, η πραγματικότητα μπορεί να είναι σκληρή και μοναχική, σαν ένα Ουγγρικό ψυχρό σφαγείο, αλλά έχει σημασία να βρίσκουμε τους λόγους και τις αφορμές για να ξορκίζουμε τους φόβους μας και να προχωράμε. Και ο έρωτας, όσο κλισέ κι αν ακούγεται πάντα, αποτελεί μια ιδανική αφορμή.

Δείτε το trailer


ΠΗΓΗ:PsychologyNow.gr